Doğruyu değil bariz yanlışı engellemek için VAR 

İstanbul Okan Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi öğrencileri, Spor Yöneticiliği Bölüm Başkanı Doç. Dr. Lale Orta’nın verdiği “Futbolda Video Hakem Uygulamaları” seminerinde Videolu Hakem Sistemi (VAR) hakkında A’dan Z’ye bilgilendirildi.

Videolu Hakem Sistemi’nin (VAR) temel amacının minimum müdahale, maksimum fayda olduğunu belirten Doç. Dr. Orta VAR hakeminin sorması gereken sorunun “karar doğru mu değil mi?” yerine, “karar bariz şekilde yanlış mı?” olması gerektiğini vurguladı.

Doç. Dr. Orta VAR teknolojisinde kararlar alınırken zamanın daha iyi kullanılmasının VAR’ın futbola daha çok fayda sağlamasına neden olacağı tespitinde bulundu.

Ancak Doç. Dr. Lale Orta bunun için zamana ihtiyaç olduğunun da farkında: “Yeni bir kuralın oturması uzun zaman alır. Bakış açısını değiştirmek öyle çok da kolay değil. Hakemlerin algısı, bakışı, yorumu, uygulamasının değişmesi biraz zaman alır. İyi eğitimler ve iyi zamanlama ile sistemin oturması daha sağlıklı olacaktır. UEFA, Avrupa’nın FIFA hakemlerine 1 yıl VAR eğitimi vereceğini belirtiyor. Bir sistemin doğru şekilde oturması için eğitime ve zamana ihtiyaç olduğu bir gerçek.”

“Türkiye’de hakemler VAR maçı yönetiyormuş gibi kararlar alabiliyor”

Dünyada ve Türkiye’de VAR uygulamasındaki fark nedir sorusunun cevabını Doç. Dr. Orta şöyle veriyor: Dünya uygulamasında VAR’la ilgili en büyük sorun zaman yitimi. Türkiye’de ise hakemler maçı VAR yönetiyormuş gibi kararlar alabiliyor. Gerçek yetkili hakemdir, VAR sadece destektir. VAR nihayetinde futboldaki spesifik hataları ortadan kaldırmak için getirilmiş bir sistem. Uygulamada bu dikkate alınmalıdır.”

“Bir hakem sahadaki baskıyı yönetemiyorsa başarılı olması mümkün değil. Baskıları karşılayacak mental çalışmalarının olması gerekiyor” diyen Doç. Dr. Lale Orta hakemlerin psikolojisine de değindi. “Eğer bir sorun yaşanıyorsa hakemlerin eğitiminin ve hakemlerinin seçiminin tekrar gündeme gelmesi lazım. Üst düzey hakemlerin baskı altında doğru kararlar vermeleri şart. İyi bir psikolojik eğitimden geçmeleri önemli.Yılların hakemlerinin bir anda sahada verdiği bir kararı VAR’la değişebiliyor. Hakem bunu o anda sindirebiliyor mu? Bu hatasını unutup aynı konsantrasyonla maça devam edebiliyor mu? Bu da bir süreç. VAR’dan sonra hakemlerin psikolojileri üzerine bilimsel bir çalışma da yapılmalı.”

11 gol VAR ile iptal edildi

Doç. Dr. Orta seminerde VAR’la ilgili verileri de paylaştı. 2018’de FIFA’nın açıklamasına göre incelenen 455 pozisyonda VAR’sız yüzde 95.6 doğru karar verilirken VAR’la birlikte yüzde 99.3 doğru karar verilmiş. Yani bir başka takıma gidebilecek kupa VAR sayesinde gerçek sahibine gitmiş oldu.

Türkiye’de 8 haftalık dönem için yapılan açıklamada ise Var Sistemi sayesinde 15 gol, 6 penaltı, 8 kırmızı kart olmak üzere 29 karar düzeltildi.

UEFA VAR’ı uygulamıyor. Kale arkasında 5. ve 6. hakem uygulamasına devam ediyorlar ancak 2019-2020 sezonundan itibaren VAR sisteminin uygulanacağını açıkladılar. 2020-2021 sezonunda ise Avrupa Ligi’nde VAR’a geçilecek. Super Kupa 2019’da, Euro 2020 Finalleri’nde, 2021 Uluslar Ligi Finalleri’nde yine VAR sisteminin kullanılacağını açıkladı.

“Sıfır hatalı bir maç daha az ilgi çeker”

Doç. Dr. Lale Orta son olarak teknolojinin futbola müdahalesi hakkında değerlendirmede de bulundu.

Yıllardır futbolun bu kadar popüler olması tartışılır olmasından ileri geliyor diyen Doç. Dr. Orta: “Sıfır hatalı bir maç daha az ilgi çekecektir. Maçı kaybedenler çok büyük ekonomik değerler kaybettikleri için ’Futbol hatalar oyunudur, ne olacak bir elle biz de dünya kupasını kaybedelim‘ denemiyor. Kimse böyle bir mağlubiyeti kabul etmiyor. Bu nedenle teknolojinin yeterli ölçüde futbola müdahale etmesi isteniyor.”