Altın Madalya için Zihinsel Dayanıklılık

Spor ve performans psikolojisi, bireylerin başarı ve başarısızlıkları ile nasıl başa çıkabilecekleri, kişinin tam kapasite ile çalışabilmesi için zihnimizi nasıl eğitmemiz gerektiğine odaklanır. Yıllar süren gözlem ve çalışmalar, spor ve performans psikologlarının çevrenin, takım içi dinamiklerinin, bireylerin zihinsel kapasitelerinin performansa nasıl etki ettiğini inceliyor.

İpek Ünlü

Amerika’da lisanslı klinik ve performans psikoloğu Dr. Jonathan Fader, spor eşittir hayat denkleminden yola çıkarak bu alanın kapsayıcılığının ve günlük hayata uyarlanabilirliğinin mümkün olduğunu söylüyor. Çoğunlukla profesyonel sporcular hakkında çalışmalar yapılsa da performans denince akla seçmelere hazırlanan, bir enstrüman çalan ya da yüksek stres seviyeli işe sahip olan vb. bireyler de geliyor. Sadece sporcular değil, performans gösterecek herkes çalışmaların sonuçlardan faydalanıp kendi ihtiyaçlarına uygun teknikleri seçerek hayatlarında kullanabilir. Dr. Fader, zihinsel egzersizlerin en az fiziksel egzersizler kadar önemli ve fark yaratıcı olduğunu vurguluyor. Sahaya çıkmadan önce ne yapacağını zihinde hayal etmek, görselleştirmek, iç motivasyonu arttırmak ve korumak için kişinin kendi içiyle kurduğu diyaloglar, anda kalmak için yapılan nefes egzersizleri oldukça önemli.

Zihinsel dayanıklılığı yüksek olanlar daha başarılı

Bu noktada zihinsel dayanıklılık teriminden bahsetmek gerek çünkü son dönemde spor alanında oldukça dikkat çeken konulardan. Zihinsel dayanıklılık spor alanında, zorluklara ve olumsuzluklara rağmen kaliteli performans gösterme, başarma adanmışlığına sahip olma, pes etmeme ve performansın yüksek düzeyde kalması gibi yetilere sahip olmak olarak özetlenebilir. Genellikle, duygu kontrolü, dikkat ve odaklanma becerileri, başarı anlayışı ve kendine güven gibi anahtar niteliklere de sahip. Avustralya Queensland Teknoloji Üniversitesi’nden Dr. Tristan J. Coulter zihinsel dayanıklılığı yüksek olan sporcuların genellikle daha yüksek rekabet seviyelerine sahip olduğunu, daha fazla başarı elde ettiklerini ve daha iyi performans sergileyebildiklerinden bahsediyor.

Peter Clough ve çalışma arkadaşları, zihinsel dayanıklılığı 4 bileşen ile modelliyor. Birinci bileşen meydan okuma, kişinin her meydan okumayı bir fırsat olarak değerlendirebilmesi olarak tanımlanıyor. İkinci bileşen, sporcunun görevine olan adanmışlığı ve sadakati. Üçüncüsü kontrol, burada Clough, sporcunun kaderinin kendi kontrolünde olduğuna inanması gerektiğinden bahsediyor. Son olarak da güven, yani sporcunun mücadele ederken kendine duyduğu özgüven.

Alanında oldukça deneyimli olan Dr. Fader’in zihinsel dayanıklılığı arttırmak için birkaç önerisi var.

Rutin oluşturun

Rutin oluşturmak da bu önerilerden birisi. Sergilenecek sportif performanstan önce ve sonra uygulanacak rutinler, sporcu için anda kalmayı ve rahatlamayı destekler nitelikte olabilir. Böylelikle, maçlardan önce stratejiyi düşünüp kaygı seviyesinin artmasının önüne geçilebilir. Burada amaç, sporcunun o anda ne yapması gerekiyorsa sadece ona odaklanıp düşünce bulutunda kaybolmamasını sağlamak, kısacası sonuçtan ziyade süreçte kalabilme yetisini güçlendirebilmek. Buna en güzel örnek, nefes egzersizleri ve meditasyon.

Profesyonel sporcular için nimet niteliğinde bir pratik olan zihinsel görselleştirme de önerilerin içinde. Performansa hazırlanırken, sergilenecek olan performansı zihinde canlandırmak oldukça etkili. Oyuna çıkmadan oyunu kendi zihninizde oynamanızı sağlıyor. Oldukça kişisel bir deneyim olan görselleştirmenin etkinliği tabi ki kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir ama önemli olan akılda farklı stratejileri oluşturup üstüne düşünebilmek.

Son öneri sporcunun kendisiyle temasta bulunması yani kendisiyle konuşması. Kişinin iç sesi ile olan iletişimi, zihinsel dayanıklılığının artmasına olumlu yönde etki ediyor. Üstelik sadece spor alanında değil, her yerde. İç motivasyonu arttıracak temaslarda bulunmak bireye çok kıymetli bir farkındalık sağlayabilir. Geçen yıllarda bunu başardım, bunu yapabilecek yetiye sahibim, bu maçı kazanabilirim çünkü yeteri kadar hazırlandım gibi hem gerçekçi hem de teşvik edici cümleler örnek niteliğinde.

Zihinsel dayanıklılığı arttırmak altın madalyaya ulaşmanın kapalı kapılarını aralıyor. Harcanan efor sadece fiziksel değil. Zihinsel ve psikolojik efor göz ardı edilmeyip bütünsel yaklaşmak, sürece katkıda bulunacak ve performans kalitesine olumlu etkide bulunacaktır.

Haydi şimdi sizde, kendi altın madalyanıza ulaşmak için gözlerinizi kapatın, derin nefes alın ve zihninizde canlandırın!

Sevgiyle kalın.