Tükenmiş Hissetmek

Modern dünya insanının hayat temposunun hızlanması ve yoğunlaşmasıyla, günümüzde sıklıkla adını duyar olduğumuz tükenmişlik sendromu, bireyleri oldukça derinden etkileyen göz ardı edilmemesi gereken bir durum.  Aynı anda birden fazla işle meşgul olmak, mesleki olarak ilerleme çabası, kariyer odaklı yaşamak gibi faktörler tükenmişlik sendromu yaşamayı kaçınılmaz hale getiriyor. Bu sendrom hem fiziksel hem zihinsel hem de ruhsal bir bitiş hali olarak özetlenebilir ve bireylerin sadece iş yaşantılarını değil diğer hayat standartlarını da etkiliyor. Fark edildiği anda psikolojik destek almak çok önemli. Kişinin yaşam kalitesini arttıracak müdahaleler oldukça kıymetli.  

Tükenmişlik Sendromu 1970’lerin ilk yarısında alman psikolog Herbert Freudenberger tarafından ortaya sunulan bir kavram. Freudenberger bu durumu, kişinin mesleki yaşamının neden olduğu fiziksel ve zihinsel tükenme durumu olarak tanımlamış. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Tükenmişlik Sendromu 3 temel boyutla karakterize ediliyor. Bunlardan ilki bitkinlik hissi ve kişinin enerjisinin tükendiğini hissetmesi. İkincisi ise, kişinin işine olan zihinsel mesafesinin artması, yani işten soğuma ve işle alakalı negatif duygu ve düşüncelerde artış. Son olarak, kişinin profesyonel olarak etkinliğinde gözlemlenen düşüş.

Özellikle çok uzun süreler, çok yoğun tempoda çalışmak, kişileri bu sendromu yaşamaya daha yatkın hale getirebiliyor. Yapılan araştırmalar, tükenmişlik sendromunun yalnızlık ve depresyonu arttırabileceği, genel yaşam ve iş doyumunu olumsuz olarak etkileyebileceğini gösteriyor (Kelecek,2016).

Kurumsal iş hayatının yanında profesyonel spor alanında da tükenmişlik sendromu önemsenen bir konu. 1990’da Kaliforniya Üniversitesi’nde lisansüstü yapılan bir çalışmada Eades, sporcuların yaşadığı tükenmişliği “bir sporcunun antrenman ve yarışmaya bağlı olarak yaşadığı strese tepki olarak, duygusal ve fiziksel bitkinlik, diğer bireylere karşı insancıl olmayan tutumlar, sportif performans ve başarıda düşüş, sporun sporcu için anlamsızlaşması ve spora ara verme veya bırakma ile sonuçlanan psikofizyolojik sendrom” olarak açıklanmış.  Tükenmişlik sendromu, sporcuların özgüvenlerinde düşüşe, kaygı ve stres düzeylerinin artmasına ve motivasyonlarında azalmaya sebebiyet verebiliyor.

Peki Tükenmişlik Sendromu ile karşı karşıya kalınca ne yapmalı?

İçinde bulunulan durumu ve size getirdiklerini kabul etmek önemli. Hangi durumlarda ne gibi duyguların hakimiyet gösterdiğini tanımlayabilmek, kişinin kendisini anlama yolunda iyi bir yol gösterici.

Kişinin kendi sınırlarını koruyabilmesi ve rahatlıkla hayır diyebilmesi çok kıymetli. Hayır diyebilmek ve her şeyi yapmaya çalışmamak, kişinin kendi kapasitesinden fazla sorumluluk yüklenmesini engelleyici nitelikte olabilir. Böylelikle kişi bölünmeden daha iyi performans gösterebilir.

Kendi kişisel bataryanızı şarj etmeye izin verin.  Bunun için, anda kalabileceğiniz, stres yönetimine katkıda bulunabilecek, rahatlatıcı ve kafa boşaltabileceğiniz aktiviteleri günlük rutininize ekleyin. Doğa yürüyüşlerine çıkmak, meditasyon yapmak, kitap okumak, çocuklarınızla vakit geçirmek gibi aktif ama kafa yorgunluğunu giderici aktiviteler ihtiyaçlarınızı karşılayabilir.

Kendinize anlayış ve şefkat gösterin, olabildiğince pozitif temaslar kurun, kendinizi ihmal etmeyin ve en önemlisi zaman tanıyın. Kişisel ihtiyaçlarınıza kulak verin ve kendinizi yargılamayın. Unutmayın, bu bir süreç.

Profesyonel destek oldukça önemli. Bir uzman eli, bulunulan durumu daha kontrollü yönetmenizi sağlayabilir. Yardım alın, utanmayın.  Ruh sağlığınızın iyiliği ve mutluluğunuz oldukça değerli. Birey olarak kıymetinizin farkına varın.

Kısacası, performans kayıpları yaşayan, ara vermeye karar vermiş ya da spordan eskisi kadar tatmin almadığı gözlemlenen sporcuların psikolojik yahut fiziksel olarak tükenmiş olması oldukça olası, takipçiler ve taraftarlar olarak anlayışlı olmak ve destek vermek bizim borcumuz. Takımlar, sporcular ve taraftarlar birbirlerinin hem iyi günlerinde hem de kötü günde birlik olmalı. Çünkü spor, ruhumuzu besleyen en önemli yapıtaşlarından biri.

Sağlıcakla Kalın.